Marzenia senne od niepamiętnych czasów budzą w ludziach niepokój i fascynacje. W chwili gdy odkryto zjawisko snu REM i jego powiązanie z marzeniami sennymi , rozpoczęła się era badań naukowych w tej dziedzinie.

Gdy mowa jest o marzeniach sennych, zwykle przychodzą nam na myśl niezwykłe i fantastyczne zdarzenia przeżywane we śnie.

We śnie bowiem spotykamy ludzi, którzy już dawno nie żyją , przenosimy się niezwykłym sposobem w dalekie kraje, rozmawiamy ze zwierzętami, posiadamy cudowne umiejętności, na jawie zupełnie nieprawdopodobne.

Gdyby ktoś nam o tym opowiadał na serio, uznalibyśmy go za szaleńca.

Spróbujmy określić , na czym polega, szczególny charakter świata snów. Często sceneria zmienia się nagle, ale bywa, że obrazy powoli się przenikają.

Wracają z przeszłości ludzie i zdarzenia. Struktura czasu i przestrzeni jest rozchwiana. Ważną cechą rzeczywistości marzeń sennych jest swoista nieuchronność. Zdarzenia i przedmioty pochłaniają całą uwagę, nie sposób

Się od nich uwolnić i pomyśleć o czymkolwiek innym. W marzeniach sennych nie ma miejsca na fantazje, co jest może zaskakujące, ale wyjątkowo trafne. /Allan Rechtschaffen/.

We śnie, w przeciwieństwie do jawy, nie można myśleć o czymkolwiek innym niż się w danej chwili dzieje. Sceneria snu wypełnia całą psychikę i nie starcza już miejsca na refleksję.

Ta jednotorowość warunkuje szczególną odrębność świata snów.

Aczkolwiek w świecie tym pojawiają się inni ludzie, we śnie jest się niewypowiedzianie samotnym, z nikim nie można podzielić losu.

Rzeczywistość snu jest tak przerażająco namacalna, że nie ma sposobu się od niej odgrodzić, cokolwiek przemyśleć i ocenić.

Dlatego też najbardziej niewiarygodne przypadki nie budzą zdumienia i nikt się we śnie nie chwyta za głowę i nie woła: "Przecież to niemożliwe".

Zazwyczaj ten świat ułudy rankiem się rozwiewa i pozostaje po nim tylko niejasne wspomnienie. Po obudzeniu się wiemy tylko tyle, że coś się nam śniło, ale co tego nie możemy sobie przypomnieć. Biorąc pod uwagę fakt, że co noc spędzamy prawie 2 godziny we śnie REM , w którym to stadium marzenia senne są bardzo częste, zastanawiające jest jak niewiele pamiętamy z feerii snu. Nawet gdy zbudzimy się wprost z marzenia sennego i cały ten świat stoi nam jeszcze przed oczyma jak żywy, każda próba pochwycenia go w słowa jest wysoce nieudolna. Możemy odtworzyć przebieg wydarzeń, ale nie sposób przekazać szczególny koloryt uczuciowy snu.

Co się zazwyczaj dzieje we śnie ? O czym marzą zwykli ludzie ?

Nie miał racji Nietzsche, gdy postulował: "Albo nie śnić wcale albo zajmująco".

Marzenia senne są na ogół pospolite i nieciekawe. Do takiego wniosku doszli na podstawie szeroko zakrojonych badań amerykańscy uczeni.

Po przeprowadzeniu badań i przejrzeniu wielkiego materiału okazało się, że treść marzeń sennych , wbrew powszechnemu mniemaniu , wcale nieczęsto jest osobliwa i niezwykła. Cechy te mają po prostu te sny które zostają nam w pamięci, o snach pospolitych zapominamy.

Z wymienionych badań wynika jeszcze parę innych ciekawych spraw.

Okazało się, że w większości snów występuję co najmniej jedna znana osoba. W około 1/3 marzeń sam śniący lub występujące we śnie osoby działają , rozmawiają, przysłuchują się lub przyglądają temu, co się dzieje. W 1/3 snów ich bohaterowie poruszają się chodzą, podróżują.

W przeciwieństwie do jawy aktywność we śnie nie wymaga żadnego wysiłku, człowiek porusza się lekko i bez trudu. Rzadko występują we snach codzienne, tak częste na jawie czynności jak sprzątanie, naprawianie odzieży, pisanie na maszynie. Treść snów częściej jest przykra niż przyjemna . Klęska , niepowodzenia i zawód śnią się nam częściej niż fortuna i sukcesy.

Czyjaś wrogość śni się częściej niż przyjaźń. Mimo doświadczeń, które byłyby wstrząsające na jawie, w marzeniu sennym towarzyszące im uczucia są zaskakująco blade i nieodpowiednie do grozy położenia. Jednak lęk i groza wypełniają ponad 1/3 snów, radosne odczucia zdarzają się rzadziej.

Dzieci budzą się czasem z krzykiem z koszmarnego snu i z trudem później zasypiają. Stadium REM zajmuje u dziecka większą część snu niż u dorosłego.

Co się śni dzieciom ?

Najczęściej śnią się zwierzęta. U dzieci w wieku przedszkolnym (5-6 lat) sny są dwukrotnie dłuższe, więcej się w nich dzieje, bohaterami marzeń sennych są głównie członkowie rodziny i osoby znajome. Samo dziecko jest we śnie bierne.

Ciekawa jest różnica w treści snów dziewczynek i chłopców w tym wieku.

Dziewczynkom śnią się raczej przyjemne wydarzenia , układy z innymi bohaterami są raczej przyjemne, sen częściej kończy się happy endem. Chłopcy natomiast sny mają przykre i wielokrotnie przeżywają w marzeniach sennych uczucie wrogości.

Różnic tych nie stwierdza się już u dzieci liczących 7-8 lat.

W wieku szkolnym śniący zazwyczaj jest głównym bohaterem marzenia sennego. Przed pokwitaniem (9-12 lat) sny rozgrywają się w domu, w otwartej przestrzeni, w szkole. Inni bohaterowie snu są to członkowie rodziny lub towarzysze zabaw. U chłopców na ogół pojawiają się we śnie także nieznane osoby płci męskiej. W wieku tym częściej zdarzają się pomyślne wydarzenia, ale chłopcy dwukrotnie częściej niż dziewczęta przeżywają we śnie uczucie agresji.

W okresie dojrzewania (13-15 lat)piękne sny ponownie są rzadkie, zwłaszcza u chłopców, treść marzeń sennych przybiera fantastyczne cechy, rzadko we śnie pojawiają się członkowie rodziny.

Ostatecznie, jak należy sądzić na podstawie przytoczonych badań, koszmary senne, wbrew powszechnemu mniemaniu, wcale nie są u dzieci takie częste. Ewolucja treści snów odzwierciedla rozwój poznawczy dziecka i poszerzanie się jego horyzontów na jawie (dom rodzinny, szkoła, identyfikacja seksualna, kształtowanie się poczucia własnej odrębności psychicznej).

Badanie marzeń sennych przestało być wiedza tajemną, i prawie z dnia na dzień stało się przedmiotem dociekań przyrodniczych.

Postęp taki zawdzięczamy przede wszystkim możliwości wglądu w treść snów w chwili nieomal bezpośredniego przejścia marzenia sennego w jawę.

Ku zaskoczeniu wielu ludzi przekonanych, że nigdy nic się im nie śni lub też ,że sny miewają bardzo rzadko, okazało się, że każdy człowiek co noc śni wielokrotnie. Różne problemy, na przykład jak długo trwa marzenie senne, które niegdyś były przedmiotem namiętnych sporów, można dziś rozwiązać za pomocą doświadczeń naukowych.

Tu taka mała dygresja. Nie oznacza to oczywiście, że człowiek posiadł już pełną władze na marzeniami sennymi i ,ze w pełni je kontroluje. Nigdy jej nie posiądzie ani kontroli sprawował nie będzie

Są wymiary gdzie nauka nawet ta stojąca na najwyższym poziomie dostępu nie ma - a jest nim wymiar ... duchowy człowieka - nie ujmujący się w żadne reguły ani ramy naukowe.

Istniały także i będą istnieć sny o charakterze proroczym, intuicyjnym.

Sztuką tylko jest różnicować je by stwierdzić kiedy mamy do czynienia z czymś niezwykłym a kiedy tylko po prostu z psychopatologią.

Materiały pochodzą z:

1. Alexander Borbely- ' Tajemnice snu' Warszawa 1990
2. Ewa Nowicka - Świat człowieka - Świat kultury" Warszawa 2006